“Shenjat vitale” të Tokës janë më të këqija se në çdo kohë në historinë njerëzore, një ekip ndërkombëtar shkencëtarësh ka paralajmëruar se jeta në planet është në rrezik.
Raporti i tyre zbuloi se 20 nga 35 shenjat vitale planetare që përdorin për të gjurmuar krizën klimatike janë në ekstreme rekord. Si dhe emetimet e gazeve serrë, temperatura globale dhe rritja e nivelit të detit, treguesit përfshijnë gjithashtu numrin e popullsisë së njerëzve dhe kafshëve.
Shumë rekorde klimatike u thyen me margjina të mëdha në vitin 2023, duke përfshirë temperaturën globale të ajrit, temperaturën e oqeanit dhe shtrirjen e akullit të detit Antarktik, thanë studiuesit. Temperatura më e lartë mujore e sipërfaqes e regjistruar ndonjëherë ishte në korrik dhe ishte ndoshta më e nxehta që ka qenë planeti në 100,000 vjet.
Shkencëtarët theksuan gjithashtu një sezon të jashtëzakonshëm zjarresh në Kanada që prodhoi emetime të paprecedentë të dioksidit të karbonit. Këto arritën gjithsej 1 miliard ton CO2, ekuivalente me të gjithë prodhimin vjetor të Japonisë, ndotësi i pestë më i madh në botë.
Studiuesit kërkuan një tranzicion në një ekonomi globale që i jepte përparësi mirëqenies njerëzore dhe reduktonte mbikonsumimin dhe emetimet e tepërta të të pasurve. 10% më e lartë e emetuesve ishin përgjegjës për pothuajse 50% të emetimeve globale në vitin 2019, thanë ata.
Shkencëtarët thanë:
“Jemi të tronditur nga egërsia e ngjarjeve ekstreme të motit në vitin 2023, të cilat shkaktuan shfaqjen e skenave thellësisht shqetësuese të vuajtjes. Kemi frikë nga territori i paeksploruar në të cilin kemi hyrë tani.”
Raporti theksoi përmbytjet e rënda në Kinë dhe Indi, valët ekstreme të të nxehtit në SHBA dhe një stuhi jashtëzakonisht intensive mesdhetare çoi në vdekjen e mijëra njerëzve në Libi.
Raporti thoshte se nga mesi i shtatorit, kishte 38 ditë me temperatura mesatare globale më shumë se 1.5C mbi nivelet para-industriale, që është qëllimi afatgjatë i botës për kufizimin e krizës klimatike. Deri këtë vit, ditë të tilla ishin një gjë e rrallë, thanë studiuesit.
“Ne gjithashtu bëjmë thirrje që të stabilizohet dhe zvogëlohet gradualisht popullsia njerëzore me drejtësi gjinore përmes planifikimit vullnetar familjar dhe duke mbështetur arsimimin dhe të drejtat e grave dhe vajzave, gjë që redukton normat e lindshmërisë,” thanë ata.
Politika të tjera të rekomanduara nga shkencëtarët përfshinin heqjen graduale të subvencioneve të karburanteve fosile, rritjen e mbrojtjes së pyjeve, një zhvendosje drejt dietave me bazë bimore në vendet e pasura dhe miratimin e traktateve ndërkombëtare për t’i dhënë fund projekteve të reja të qymyrit dhe heqjen e naftës dhe gazit./Opinion